نگاهی به وضعیت مسلمانان در میانمار 

 

جمعیت مسلمانان این کشور هر چند بر طبق آمار های ارائه شده از سوی دولت، پنج در صد اعلام شده است ولی به نظر می رسد رقم واقعی بین 8 تا 10 در صد باشد. بخش عمده از جمعیت مسلمان برمه در منطقه آراکان که از طرف شمال غربی با بنگلادش و از شمال با هندوستان هم مرز است، متمرکز بوده و بقیه در سایر ایالت ها از جمله رانگون پایتخت این کشور ساکن هستند.

سرزمین طلایی میانمار ( برمه ) این روزها اوقات خوشی را سپری نمی کند و هر روز شاهد قربانی شدن هزاران مرد و زن و کودک بی گناهی است که به جرم مسلمان بودن توسط بوداییان افراطی کشته می شوند. موجی که در ایالت راخین میانمار ایجاد شده، زخمی کهنه را در این کشور باز کرده که در نتیجه آن، بوداییان میانمار که از حمایت همه جانبه حاکمان سیاسی کشور خود نیز بهره مند هستند، اقدام به نسل کشی گسترده مسلمانان این کشور می کنند.

برمه کشوری است واقع در جنوب شرقی آسیا با جمعیتی قریب به 64 میلیون نفر و مساحت تقریبی 6766552 کیلومتر مربع که با کشورهای هند، بنگلادش، چین، لائوس و تایلند مرز مشترک داشته و به آب های دریای آندمان و خلیج بنگال نیز متصل است. بیش از 87 درصد از جمعیت این کشور بودایی و پیرو مکتب سنتی تراوادا از آیین بودیسم اند.(1) سه چهارم از جمعیت این کشور، که دومین کشور بزرگ آسیای جنوب شرقی نیز محسوب می شود و پس از جنگ جهانی دوم، توانست استقلال خود را از کشور انگلستان به دست آورد، در روستاهای این کشور زندگی می کنند.

در برمه، بودیسم دین رسمی کشور است. 85 درصد مردم برمه بودایی، هفت درصد مسلمان، چهار درصد هندو و دو درصد مسیحی‌اند. دو درصد باقی‌مانده را نیز آیین های بودایی چینی، تائوئیستی، کنفوسیوسی و نیاکان ‌پرستی تشکیل می‌دهند. کثرت پیروان بودایی را در همه جای این کشور می‌توان به خوبی مشاهده نمود، زیرا تقریباً هر روستا و دهکده‌ای لااقل تأمین هزینه یک مدرسه مذهبی را به عهده دارد. پاگوداها، یعنی معابد بودایی در سراسر برمه علیا و سفلا به چشم می‌خورد. راهبان بودایی که «پونچی» نام دارند، همه جا در بین مردم دیده می‌شوند.(2)

جمعیت مسلمانان این کشور هر چند بر طبق آمار های ارائه شده از سوی دولت، پنج در صد اعلام شده است ولی به نظر می رسد رقم واقعی بین 8 تا 10 در صد باشد. بخش عمده از جمعیت مسلمان برمه در منطقه آراکان که از طرف شمال غربی با بنگلادش و از شمال با هندوستان هم مرز است، متمرکز بوده و بقیه در سایر ایالت ها از جمله رانگون پایتخت این کشور ساکن هستند.(3)

فرقه های مختلف مسلمان در میانمار:

1. چولیامسلم

اجداد این گروه سالها پیش هندو مذهب بوده ‌اند و بعداً به اسلام گرویده‌ اند. اکنون نیز زبان اصلی این گروه هندوست. چولیامسلم با وهابیت اختلاف دارند، چون پنج تن اهل‌ بیت(ع) را قبول دارند، گاه به نام پنج تن فاتحه‌ خوانی می‌کنند، ایام محرّم اعمال خاصی دارند و احترام ویژه‌ای برای اهل ‌بیت رسول الله (ص) قائل‌اند.

2. بودامسلم

در کشور میانمار کسانی که تا امام ششم را پذیرفته‌اند، بودا مسلم نامیده می‌شوند. این گروه فعالیت چندانی ندارند و فقط در پایتخت، سه مسجد متعلق به آنان است. شمار اینان نیز بیش از دو هزار تن نیست. بعضی از آنها در مراسم شیعه شرکت می‌کنند و تولد امام صادق(ع) را جشن می‌گیرند.

3. اهل حدیث

این گروه نیز با وهابیت متفاوت و مخالف‌اند. اینان همه احادیث را حجت می‌دانند، به زبان عربی بسیار مسلط ‌اند و آموختن عربی را واجب می‌دانند. شمار اهل حدیث بیش از سه هزار نفر است و در پایتخت فقط سه مسجد به نام اهل حدیث وجود دارد.

4. قادیانی

مسلمانان این گروه را کافر می‌دانند، اما آنها خود را مسلمان می‌شمارند. اینان به خدا و رسول معتقدند، اما پیامبر را آخرین پیامبر نمی‌دانند. اهل این گروه به کسی به نام احمد طهور معتقدند و احمد را کسی غیر از پیامبر اکرم (ص) می‌دانند. گروه قادیانی در برمه انگشت شمارند و در پایتخت شهر بیش از دو مسجد ندارند.

5. سوفیست، طریقه، گرانه

این گروه ها مانند هم ‌اند و هر سه پیرو اولیا و پیران‌اند. دو گروه سوفیست و طریقه پیرو شیخ عبدالقادر جیلانی ‌اند. گروه گرانه، سلسله اولیا را تا امام علی(ع) می‌رساند. البته اینان به آل محمد(ص) معتقدند، در شعرهای خود فضایل اهل‌بیت(ع) را می‌سرایند و با وهابیت سخت مخالف‌اند. شمار پیروان این گروه ها به بیش از پنج هزار تن می‌رسد.

6. بنگالی ‌مسلم و سورطی ‌مسلم

این دو گروه مهاجرند، به زبان خود حرف زنند و مساجدی هم برای خود دارند. بیشتر اینان پیرو شافعی ‌اند و البته با وهابیت نیز موافق ‌اند. گروه سورطی نیز زبان مادری جداگانه دارند و پیرو مذاهب چهارگانه ‌اند. می‌توان گفت که این گروه با وهابیت تفاوتی ندارند. (4)

شیعیان میانمار

شیعیان در برمه از نسل ایرانیان یا هندیان‌اند. ایرانیان در گذشته از شهرهای شیراز، کاشان، بهبهان و یزد به برمه مهاجرت نموده‌اند و بیشتر هندیان نیز که بعد از جنگ جهانی دوم به میانمار مهاجرت کرده‌اند از شهر «نگر» هستند. شیعیان برمه بیش از سی هزار نفر نیستند و البته نسبت به گذشته افزایش یافته‌اند. (5)

آمار تقریبی شیعیان در برمه رقمی بین 30 تا 40 هزار نفر را شامل می شود که بخشی مربوط به جامعه شیعه قدیم بوده و گروهی نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی به این مذهب گرویده اند. هر چند جمعیت اصلی شیعه در شهر های رانگون و مندلی متمرکز شده اند ولی در دیگر شهر ها مانند پروم و تونگو و مولمین و ساندوی و توئونگیه نیز جمعیت های شیعه زندگی می کنند. ترکیب قومی شیعه در برمه عمدتاً ایرانی تبار بنگالی، پاکستانی و برمه ای اند. (6)

امروزه هزاران شیعه مخلص و پیرو اهل بیت (ع) در بیش از 30 مسجد، امام باره، امام بارگاه و آستانه در نقاط مختلف برمه از جمله مسجد مغول شیعه در رانگون پایتخت، مسجد مغول شیعه در شهر ماندالای، مسجد مغول شهر اماراپور ، مسجد مغول شیعه شهر پروم، مسجد مغول شیعه شهر مولمین، مسجد مغول شیعه شهر تونگو، امام بارگاه جعفری، انجمن عباس امام بارگاه کاشانی، آستانه حضرت عباس (ع)، امام بارگاه هزار چراغ، و امام بارگاه عمارت طوسی که در دو شهر رانگون و ماندالای واقع شده اند و همچنین حسینیه شیرازی شهر آمارپور، امام بارگاه شهر بولمین، امام بارگاه شیعه تائونگیه که عمدتاً توسط ایرانی تبار ها بنا شده است، اجتماع کرده و به عزاداری و سایر فعالیت های دینی و مذهبی خود می پردازند. (7)

شیعیان در کل سال برنامه‌های دینی و مذهبی خاصی دارند و در تولد و شهادت ائمه معصومین (ع) مراسم ویژه‌ای برگزار می‌کنند. در ماه رمضان برنامه قرآن‌خوانی و در ماه محرّم و صفر مراسم عزاداری نیز با شکوه خاصی برگزار می‌شود.

قتل عام مسلمانان میانمار

از سال های پایانی دهه پنجاه میلادی، وضعیت مسلمانان کشور میانمار رو به وخامت گذاشته و متأسفانه شاهد نابسامانی اوضاع مسلمانان این کشور هستیم. دولت برمه از سال 1959میلادی به آیین بودایی ارج و بهای رسمی داد و در سال 1961میلادی با تصویب قانونی، آیین مزبور را به صورت دین رسمی برمه درآورد. دولت ژنرال نوین پس از سرکار آمدن در سال 1962 رفتن مسلمانان به حج را ممنوع اعلام کرد تا آنکه در سال 1980 و پس از گذشت هجده سال، به هفتاد نفر از مسلمانان اجازه داده شد جهت انجام فرایض حج به مکه مشرف شوند و متعاقب آن عده‌ای از مسلمانان نیز جهت شرکت در کنفرانسهای مختلف اسلامی اعزام شدند. (8)

اما این پایان ماجرا نبود، متأسفانه فشار هایی که بر مسلمانان وارد می‌آمده، موجب آواره شدن آنها در کشورهای مختلف شده است. گفته می‌شود بیش از نیم میلیون از مسلمانان برمه‌ای به کشورهای بنگلادش، هند، پاکستان، مالزی، تایلند، سنگاپور، امارات متحده عربی و ممالک دیگر مهاجرت نموده‌اند و هزار مسلمان برمه‌ ای نیز در عربستان سعودی سکونت گزیده‌ اند.

میزان دخالت و نظارت دولت برمه بر مسلمانان این کشور به حدی زیاد است که گزارش های مختلف مربوط به زندگی مسلمانان باید به سمع و نظر حاکمان این کشور برسد. دولت برمه کنترل شدیدی بر فعالیتهای مساجد اعمال می‌کند و حتی آمار ازدواج و تمایل مردم جهت انجام قربانی گوسفند در مراسم عید قربان و نیز آمار افرادی که در مساجد به آموختن قرآن کریم مشغول می‌شوند، به دولت گزارش داده می‌شود.

کشتار مسلمانان میانمار به 5 دهه اخیر برمیگردد. دولت نظامی میانمار در همبستگی و همراهی با بوداییان افراطی منطقه راخین اقدام به کشتار مسلمانان در دهه های گذشته کردند و این تبعیض نژادی در واقع سیاست اتخاذ شده دولت میانمار از سال 1952 است.

 این مردم به عنوان ساکنان منطقه آرکان از قرن هفتم هجری در این منطقه بصورت مستقل سکونت داشته اند و پس از اشغال برمه توسط امپراطوری انگلیس، انگلیسی ها آرکان را ضمیمه میانمار یا برمه سابق کردند.

 در سال 1982 قانون حقوق شهروندی به تصویب رسید که به واسطه این قانون از میان 144 قومیت موجود در میانمار 135 قومیت حق شهروندی دریافت کردند و 9 دسته از اقوام اقلیت از حق شهروندی محروم شدند که بزرگترین این قومیت ها، قوم روهینگیا است.

دولت میانمار برای رفع اختلافات و مشکلات میان مسلمانان و بوداییان، سیاست کوچ اجباری کل 6 میلیون مسلمان روهینگیایی را از منطقه آرکان اتخاذ کرده است. البته آمار رسمی جمعیت روهینگیا 6 میلیون نفر است اما طبق آمار غیر رسمی جمعیت این قوم که صد در صد آنها مسلمان هستند به 8 میلیون نفر می رسد.

 به واسطه این سیاست اتخاذ شده از جانب دولت، قریب به 150 هزار نفر از مسلمانان آرکان به بنگلادش، 50 هزار نفر به تایلند و 40 هزار نفر به مالزی و تعداد قابل توجهی به دیگر کشورهای آسیایی مهاجرت کردند. در آخرین اظهار نظر رییس جمهوری میانمار بیان شده است که 800 هزار نفر از این قوم را باید از میانمار اخراج کرد تا تنش ها پایان یابد. (9)

نگاه غرب به حقوق بشر در میانمار:

با نگاهی به گذشته نه چندان دور در همین کشور میانمار به خوبی می توان نوع نگاه دو و یا حتی چند گانه غرب را نسبت به مقوله حقوق بشر مشاهده کرد.

دولت نظامی برمه در سال 1989 نام این کشور را از برمه به میانمار تغییر داد و با اعلام از سر گیری اجرای قانون اساسی سال 1974، اقدام به برگزاری انتخابات سراسری پارلمانی در سال 1990 نمود. در این انتخابات خانم آن سو چی رهبر حزب مجمع ملی برای دموکراسی توانست 82 در صد کرسی های پارلمان را به دست آورد، اما دولت نظامی از پذیرش نتیجه انتخابات خودداری و بسیاری از رهبران حزب مجمع ملی برای دموکراسی از جمله رهبر آن خانم سو چی را دستگیر و راهی زندان نمود.(10)

 با جلوگیری دولت نظامی از تشکیل دولت جدید به رهبری خانم سوچی رهبر حزب مجمع ملی برای دموکراسی و دستگیری تعدادی از رهبران حزب مزبور، کشور های غربی به ویژه آمریکا و انگلیس موضوع بازگشت دموکراسی به این کشور و آزاد سازی زندانیان سیاسی و در مجموع بهبود وضعیت حقوق بشر در میانمار را مطالبه نموده و قطعنامه های متعددی را علیه دولت این کشور از تصویب مجامع بین المللی گذراندند.

همان گونه که ذکر آن گذشت در قضیه مربوط به رهبر حزب مجمع ملی برای دموکراسی، غرب تمام توان و تلاش خود را به کار می گیرد و به هر لطایف الحیلی متوسل می شود تا بتواند آن چیزی را که منافعش در پی آن است به حالت بالفعل در آورد. اما در موضوع نسل کشی بی رحمانه مسلمانان میانمار، کشور های غربی چندان خود را به آب و آتش نمی زنند، زیرا از این قضیه برای خود منافعی متصور نیستند و متأسفانه اقدام عملی خاصی برای پایان این گونه اقدامات انجام نمی دهند.

آنچه که از برآیند اوضاع بر می آید این است که ظاهراً تنها کسانی که می توانند به ختم این غائله کمک کنند و به یاری برادران دینی خود بشتابند، همان مسلمانان هستند که باید به طریقی به این اقدامات بوداییان خاتمه دهند.

از جمله راه هایی که مسلمانان می توانند به برادران دینی خود در میانمار کمک کنند، به عنوان نخستین اقدام می تواند این باشد که دولتمردان کشورهای مسلمان از طریق ساختار های بین المللی مانند سازمان همکاری کشورهای اسلامی بر دولت میانمار اعمال فشار بین المللی کنند. همچنین این کشورها می توانند با تلاش برای جمع آوری کمک های مردمی راهی برای نجات مردم مسلمان این نقطه از کره ی خاکی پیدا کرد.

پی نوشتها:

1. محمد علی ربانی، مراسم محرم در برمه و فیلیپین، کیهان فرهنگی، شماره 257، اسفند 1386، ص 60

2. حسین مفضلی، میانمار (برمه)، انتشارات وزارت امور خارجه، 1373، چاپ اول، ص 25

3. محمد علی ربانی، همان، ص60

4. چو امین او، ادیان و مذاهب در کشور میانمار، طلوع، شماره 10 و 11، تابستان و پائیز 1383، ص 283

5. حسین مفضلی، همان، ص 30

6. محمد علی ربانی، همان، ص 61

7. محمد علی ربانی، همان، ص 63

8. چو امین او، همان، ص 284

9. http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?pr=s&query=%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%20&NewsID=1653292

10. محسن امید زمانی، وضعیت حقوق بشر در میانمار و نحوه ارجاع آن به شورای امنیت، ماهنامه رویداد ها و تحلیل ها، شماره 229، ص